فیلمنامه (سناریو)

آشنایی با فیلمسازی: فیلمنامه (سناریو)

فیلمنامه ( ScreenPlay ) چیست؟

فیلمنامه یا سناریو، متنی است شامل شخصیت ها، ماجراها و هر آنچه در فیلم روی خواهد داد به صورت یک دستور العمل، که توسط فیلمنامه نویس یا فیلم نامه نویسان نوشته می شود. فیلمنامه معمولا شامل تمام جزئیات صحنه، گفت وگو، کنش و گاه حتی موقعیت و زاویه دوربین است. ( اصول فیلمسازی را از این قسمت مطالعه فرمایید )

سکانس چیست؟

سکانس یک فصل از فیلمنامه است که می تواند از یک یا چند صحنه تشکیل شود و یک موضوع را دنبال می کند که با پایان یافتن آن موضوع سکانس نیز عوض می شود.

صحنه به چه میگویند؟

مکان فیلم برداری را صحنه گویند. در یک صحنه به فضای حاکم بر آن، بازی بازیگر در صحنه، دیالوگها و اتفاقاتی که در آن مکان صورت میگیرد پرداخته می شود. صحنه از یک یا چند پلان تشکیل می گردد که ممکن است داخلی یا خارجی و یا روز یا شب یا ساعاتی دیگر باشد.

مطالب بکر راجع به طراحی صحنه را از دست ندهید

پلان، نما یا شات

پلان کوچ کمترین واحد یک فیلم است به عبارت دیگر پلان برشی از یک صحنه است.

مقاطع نوشتن فیلمنامه

1. ایده
2. سوژه
3. خلاصه طرح
4. سیناپس
5. فیلمنامه کامل
6. شکل فیلمنامه

هر فیلمنامه ( سناریو ) شامل چند بخش است؟

1. شناسنامه فیلم نامه
2. متن اصلی

شناسنامه فیلم نامه، نشان دهنده مشخصات فیلم نامه است. هر شناسنامه به طور معمول دارای حداقل سه صفحه و حداکثر ده صفحه است.

در صفحه اول، نام فیلم نامه، نام فیلمنامه نویس و تاریخ اتمام آن ذکر می شود.

هر فیلم نامه نویسی موظف است، نامی مناسب براي فیلم نامه اش انتخاب کند، این نام می تواند حقیقی باشد و یا مجازی. در نام گذاری بهتر است فیلم نامه نویس به کسانی که فیلم را تماشا خواهند کرد نیز توجه داشته باشد. برای مثال اگر فیلم نامه برای فیلم های کودکان نوشته می شود، نام آن ساده باشد تا کودك بتواند آن را درك کند و با آن ارتباط برقرار کند ولی بر عکس اگر فیلم نامه برای فیلمی خاص و با دیدگاه فکری و فلسفی ویژه ای و برای قشر خاصی مانند روشن فکران نوشته شده نام آن کمی سنگین باشد، به نحوی که خود به تنهایی دارای معانی زیادی باشد.

ذکر نام فیلم نامه نویس هم در صفحه اول الزامی است. اگر به دلایلی فیلم نامه نویس نمی خواهد نام واقعی خود را ذکر کند باید از نام مستعار استفاده کند زیرا خالی گذاشتن محل آن جایز نیست. زمانی را که فیلم نامه به پایان رسیده است، باید در صفحه اول و زیر نام فیلم نامه نویس به صورت عددی ذکر شود. اگر پس از آن فیلم نامه بازنویسی شود، تاریخ بازنویسی به جای تاریخ قبلی نوشته می شود.

در صفحه دوم فهرست کامل نقش هاي فیلم نامه ذکر می شود.

فیلم نامه نویس باید لیستی از کلیه نقش هاي موجود در فیلم نامه تهیه کند و همچنین سکانس هایی را که این نقش ها در آن حضور خواهند داشت ذکر کند. ترتیب نوشتن نقش ها بر اساس تعداد سکانس هایی است که در آن حضور خواهند داشت. اگر دو یا چند نقش، تعداد سکانس های برابر داشتند بر اساس اهمیت نقش ها آن ها را در لیست قرار می دهند.

از صفحه سوم به بعد، خلاصه داستان فیلم نامه نوشته می شود.

براي پی بردن به داستان فیلم نامه و محتوای کلی آن، فیلم نامه نویس باید خلاصه ای از داستان فیلم نامه را بدون به کار بردن اصطلاحات فنی و تا حد ممکن کوتاه بنویسد. در نوشتن این خلاصه باید دقت زیادی داشت، زیرا قضاوت اشخاص و کسانی که فیلم نامه را به دستشان می دهیم، در نظر اول تنها متکی به همین خلاصه داستان است.

متن فیلمنامه

برای نوشتن متن اصلی فیلم نامه، ابتدا فیلم نامه نویس باید داستان مورد نظر را به سکانس های مختلف تقسیم کند. سکانس را افراد مختلف به صورت های گوناگون تعبیر و تفسیر می کنند ولی تعریف مصطلح آن در فیلم نامه نویسی بر اساس مکان هایی است که داستان در آن اتفاق می افتد. البته این تقسیم بندی باید کمی منعطف باشد تا از زیاد شدن تعداد سکانس ها و سخت شدن نگارش فیلم نامه جلوگیری شود. زیرا مثلا حرکت یک دانش آموز، برای رفتن از خانه به مدرسه، ممکن است بر اساس مکان هایی که دانش آموز می رود ( عبور از چند خیابان مختلف ) چندین سکانس شود ولی در فیلم نامه آن را یک سکانس در نظر می گیریم.

مشخصات سکانس

مشخصات سکانس که در صفحه اول هر سکانس نوشته می شود، نکاتی هستند که در حقیقت مانند یک راهنما عمل می کنند و به گروه سازنده در مرحله فیلمبرداری کمک می کنند تا کار فیلمبرداری را راحت تر، سریع تر و بدون اشتباه انجام دهند.

مشخصات سکانس شامل 9 نکته است که این نکات عبارت اند از:

1. شماره سکانس
2. وضعیت صحنه
3. زمان فیلم برداری
4. مکان فیلم برداری
5. تعداد نما ( پلان)
6. نقش های موجود در این سکانس
7. وسایل مورد نیاز
8. آدرس محل فیلم برداری
9. ملاحظات

ذکر شماره سکانس، وضعیت صحنه، زمان و مکان فیلم برداری الزامی است اما باقی موارد تا حدودی اختیاری است. در بالای صفحه مشخصات سکانس، یک ردیف ستون افقی یا عمودی چهار خانه به صورت زیر می کشند. خانه اول را به شماره سکانس، خانه دوم را به وضعیت صحنه، خانه سوم را به زمان فیلم برداری و خانه جهارم را به مکان فیلم برداری اختصاص می دهند.

شماره سکانس: شماره سکانس را معمولا به دو صورت عددي و حروفی در خانه اول از سمت راست جدول یادداشت می کنند.

وضعیت صحنه: وضعیت صحنه یا داخلی است یا خارجی.

داخلی به فضاهایی گویند که سر بسته است و در روز، نور خورشید نمی تواند وارد آنها شود و یا بسیار کم وارد می شود، و برای فیلم برداری از آنها باید از نور مصنوعی استفاده کرد. خارجی به فضاهایی گفته می شود که سر بسته نیست و در روز، نور خورشید به آسانی وارد آن می شود. با مشخص شدن نوع فضا، فیلم بردار، نور پرداز و کارگردان می توانند بفهمند چه ابزار ها و چه تکنیک هایی باید به کار ببرند.

زمان فیلم برداری: در این قسمت باید مشخص کرد که فیلم برداری در چه زمانی از شبانه روز مثلا روز یا شب باید فیلم برداری شود. مانند بالا برای فیلم برداری در ساعات مختلف، فیلم بردار و نورپرداز باید تمهیدات ویژه ای بیندیشند.

مکان فیلم برداری: لازم است، فیلم نامه نویس نام محلی را که فیلم برداری باید در آنجا انجام شود ذکر کند. در واقع ذکر نام محل برای این است که، معمولا برای صرفه جویی در وقت و هزینه، سکانس ها را با توجه به محل وقوعشان فیلم برداری می کنند، نه بر مبنای توالی آنها، برای مثال همه سکانس هایی را که قرار است در یک بانک فیلم برداری شود با هم می گیرند حتی اگر پشت سر هم نباشند.

مشروح سکانس:  ابتدا هر سکانس به بخش های کوچکتری که پلان یا نما گفته می شود تقسیم می شود.سپس برای شرح سکانس به شرح این نماها پرداخته می شود که شامل موارد زیر است:

• مشخصات صحنه: او باید صحنه ای را که این نما در آن روی می دهد توصیف کند. مثلا ابزار موجود در صحنه، نوع قرار گرفتن آنها و…
• حرکت بازیگر: فیلم نامه نویس باید اعمالی را که شخصیت های فیلم نامه انجام می دهند، به حرکت های کوچکتری تقسیم کند و آنها را واضح شرح دهد.

خواندن این مطالب برای افزایش اطلاعات شما ضروریست:

فیلمنامه و سناریو موشن گرافیک فیلمنامه نویسی چگونه سناریو موشن گرافیک بنویسیم؟ فیلمنامه نویسی انیمیشن کارگردان کیست و کار کارگردان چیست؟ اصول اصلاح رنگ